«Η Κρύπτη του Βιτάλ», από τον Κώστα Θεολόγου.

Η νουβέλα με τίτλο «Η κρύπτη του Βιτάλ» του Κώστα Θεολόγου (εκδόσεις Κέδρος. 2020, σελ. 134) υπόσχεται να αφήσει καθηλωμένους τους αναγνώστες.

Ποια σχέση έχει ο νεαρός Θεσσαλονικιός αφηγητής με τον Παριζιάνο κομουνιστή ζωγράφο Μπορίς Τασλίτσκι; Πόσο αληθινή είναι η ιστορία που διηγείται ο Αθηναίος αριστοκράτης παραμυθάς; Ένα συνταρακτικό προσκύνημα, μια μυστική τελετουργία στα μνήμα του Βιτάλ, ενός Εβραίου της Θεσσαλονίκης. Δύο πόλεις σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους -το ηδονικό Παρίσι των ’80s και η μαρτυρική Θεσσαλονίκη του Ολοκαυτώματος- συμπλέκονται αφηγηματικά. Μια σύγχρονη ιστορία που περιέχει εγκιβωτισμένη την αφήγηση των περιπετειών του ήρωά μας από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ως τα μέσα της δεκαετίας του 1980.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Οι έντονες περιγραφές, ο βραχυπερίοδος λόγος, η ποικιλία επιθέτων, προσδίδουν στον λόγο γλαφυρότητα, παραστατικότητα και αμεσότητα, ενώ τα συναισθήματα που δημιουργούνται στον αναγνώστη μέσα από τον ασθματικό ρυθμό αφήγησης τον κρατούν σε εγρήγορση από την αρχή μέχρι και το τέλος της αφήγησης.

 «Τα ολονύκτια ερωτικά επεισόδια επναλήφθηκαν.΄Ηταν απαλή και τρυφερή, και μύριζε μάγκο. Μπορεί κάποιο αφρόλουτρο. Τη ρουφούσα και την έτρωγα. Το γυμνό κορμί της ήταν γεμάτο απέριττες καμπύλες. Από τα ωραιότερα θηλυκά που είχα αντικρίσει ανάσκελα. Έσκυβα πάνω της με ερωτική ευλάβεια, σαν να την προσκυνούσα. Ήθελα να βλέπω πάντα το πρόσωπό της. Έχωνα το πρόσωπό μου στο στήθος της, τη μύριζα. Το πρωί πίναμε καφέ, πήγαινα στο μάθημα, πήγαινε στις δουλειές της. Ξανασμίγαμε σαν την πρώτη φορά» (σ. 37)

Η συνύφανση της μυθιστορηματικής βιογραφίας  και των ιστορικών αναφορών κάνουν το κείμενο ιδιάιτερα ενδιαφέρον, αποδίδοντας εύστοχα και λεπτομερώς τις δύο πόλεις, το μαγικό Παρίσι και την ταλαιπωρημένη από το Ολοκαύτωμα Θεσσαλονίκη, προσεγγίζοντάς τες μάλιστα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Τα αφηγηματικά και τα χρονικά επίπεδα εναλλάσσονται τεχνηέντως δίνοντας τον παλμό της εκάστοτε χρονικής περιόδου καθώς και την ένταση των περιπετειών των ηρώων.

Η πρωτοτυπία της νουβέλας έγκειται στις εγκιβωτισμένες αφηγήσεις συνδυαστικά με την εξομολογητική διάθεση των πρωταγωνιστών και τις εκρηκτικές εικόνες, μέσω των οποίων τεχνασμάτων εκδηλώνεται  η προσπάθεια των ηρώων να ξεφύγουν από το κατεστημένο και την προκαθορισμένη μοίρα καθώς και η διάθεση τους για αναζήτηση της αλήθειας.

Στο IANOS.GR θα βρείτε πάνω από 200.000 τίτλους βιβλίων, CD και DVD, αντικείμενα τέχνης

«Οι άνθρωποι σμίγουν τις περιπέτειές τους, τα ταξίδια τους, παλεύουν ακατάπαυστα με θεούς και συνανθρώπους, τη φύση, με τα ζώα και πιο πολύ με τον εαυτό τους, προσπαθώντας να νοηματοδοτήσουν τον στόχο της Οδύσσειάς τους.» (σ. 51)

Αφορμή για όλα στάθηκε ένας πίνακας, μια ιστορία από τον συγκάτοικο του πρωταγωνιστή για τη διάσωση ενός Εβραίου κατά τη διάρκεια της κατοχής. Κι έτσι ξεκινάει η αναζήτηση, η περιπέτεια. Έτσι δίνεται το έναυσμα για να ξεδιπλωθεί και να ανακαλυφθεί η συγκλονιστική ιστορία του Βιτάλ. Οι αισθησιακές σκηνές, οι ηδονιστικές εικόνες,  τα προσεγμένα διαλογικά μέρη, τα συγγραφικά σχόλια και η διήγηση της ιστορίας του Βιτάλ, είναι αρμονικά συνταιριασμένα και διατυπωμένα ώστε να αποδώσουν τα δίπολα που ταλανίζουν τους ήρωες, τα διλήμματα που πρέπει να απαντηθούν μέσα από τη νεανική ορμή η οποία πηγάζει από τους πρωταγωνιστές.

Αυτή η αίσθηση του ανικανοποίητου που ως απόρροια έχει τη δημιουργία συναισθημάτων αγωνίας στον αναγνώστη. Οι ανατροπές δίνουν νόημα στην αφήγηση εμπλουτίζοντας το κείμενο, προσφέροντας ένταση και καθιστώντας το ενδιαφέρον αμείωτο.

« Όλη η ανθρώπινη αγωνία, ο αγώνας της σωτηρίας του είναι μια πορεία προς το φως, μια ανάβαση, μια αναγωγή, μια δύσκολη ανηφοριά. Εκεί θέλει να δει τον κατ’ εικόνα του,αλλα γλιστράει στη λάσπη, σκοντάφτει σε καρφιά και στο αίμα του Σταυρωμένου, οπότε παραμένει στρατοκόπος που δε φτάνει ποτέ στον προορισμό του». (σ. 51)

Οι φορτισμένες συναισθηματικά λέξεις  και η καυστικότητα  ισορροπούν τον φόβο που διακατέχει τους ανθρώπους λόγω των κοινωνικών στερεοτύπων αλλά και των αναταρραχών. Το ασυγκράτητο των πρωταγωνιστών ξεσηκώνει τον αναγνώστη εγκολπώνοντάς τον στο άγνωστο, το επαναστατικό, το ξέφρενο, το αγωνιώδες περιεχόμενο της νουβέλας.

« Πέταξε τα ρούχα του και βούτηξε στα νερά! Αυτή η θάλασσα ήταν να την πιεις στο ποτήρι. Κάθε φορά που κολυμπούσε βρισκόταν σε άλλη διάσταση, σε κάποιον άλλο κόσμο. Το σώμα του, οι κινήσεις του έσχιζαν το νερό και η θάλασσα τον διαπερνούσε μέσα από κάθε πόρο του σώματός του, μέσα από κάθε αίσθηση της ύπαρξής του.» (σ. 82)

Ένα βιβλίο που απευθύνεται σε όλους τους βιβλιόφιλους, μια ιδιαίτερα προσεγμένη γραφή που απευθύνεται σε όλους τους φιλαναγνώστες. Το προτείνω ανεπιφύλακτα λόγω της υφολογικής ποικιλίας, των εξαιρετικά εναργών και πικάντικων σκηνών, οι οποίες εξωραϊζουν τον λόγο και της έντεχνης διαπλοκής ιστορικών και μυθιστορηματικών στοιχείων.

«Αυτός ήταν ο Βιτάλ. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για διπλό πρόσωπο· ήταν όλα μαζί. Σκληρός και ερωτικός, αδυσώπητος αγωνιστής της επιβίωσης και τρυφερός σύντροφος» (σ. 101)

Σοφιάννα Αλιφιέρη | υπ. Δρ. ΕΜΠ