Πριν από ογδόντα ένα χρόνια, η D-Day, η μεγαλύτερη αμφίβια, αεροπορική και ναυτική επιχείρηση στην ιστορία, σηματοδότησε την αρχή της απελευθέρωσης της Δυτικής Ευρώπης από τη ναζιστική κατοχή.
Η επιτυχία της βασίστηκε σε μια τολμηρή αποστολή με ανεμοπλάνα υπό την ηγεσία του Ταγματάρχη Τζον Χάουαρντ, ο οποίος περιέγραψε την ένταση της στιγμής όταν το ανεμοπλάνο του προσγειώθηκε κοντά στον στόχο του, λέγοντας: «Σκέφτηκα, Θεέ μου, είναι έτοιμοι για εμάς. Ξέρουν ότι φτάσαμε».
Η Αποστολή των Ανεμοπλάνων
Η επιχείρηση ξεκίνησε τα ξημερώματα της 6ης Ιουνίου 1944, με την κωδική ονομασία Operation Deadstick, που είχε ως στόχο την κατάληψη δύο κρίσιμων γεφυρών, της Pegasus Bridge και της Horsa Bridge, στον ποταμό Ορν και το κανάλι της Καέν στη Νορμανδία. Αυτές οι γέφυρες ήταν ζωτικής σημασίας για την αποτροπή των γερμανικών ενισχύσεων και τη διευκόλυνση της προώθησης των Συμμάχων από τις παραλίες. Η αποστολή ανατέθηκε στην D Company του 2ου Τάγματος Αλεξιπτωτιστών του Οξφορντσάιρ και Μπάκιγχαμσάιρ Ελαφρού Πεζικού, από την 6η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία, υπό την ηγεσία του Ταγματάρχη Τζον Χάουαρντ.
Η προετοιμασία ήταν εξαντλητική. Για δύο χρόνια, οι 180 άνδρες εκπαιδεύονταν εντατικά, χρησιμοποιώντας χιλιάδες αεροφωτογραφίες και ένα λεπτομερές μοντέλο της περιοχής που ενημερωνόταν καθημερινά με βάση τις τελευταίες φωτογραφίες. Τα ανεμοπλάνα, κατασκευασμένα κυρίως από ξύλο ελάτης και κόντρα πλακέ λόγω έλλειψης μετάλλων, ήταν δύσκολα στη διαχείριση και επιρρεπή σε θραύση κατά την προσγείωση.
Η Προσγείωση και η Μάχη
Καθώς το ανεμοπλάνο του Χάουαρντ πλησίαζε τον στόχο του, η προσγείωση ήταν δραματική. «Περιμέναμε ότι το πεδίο θα ήταν ανώμαλο, δεν ήταν αεροδρόμιο, και προσγειωνόμασταν με ολισθητήρες», είπε ο Χάουαρντ σε συνέντευξη στο BBC το 1984. Κατά τη διάρκεια της καθόδου, είδε σπινθήρες που έμοιαζαν με σφαίρες ιχνηθέτησης να περνούν από το παράθυρο, οδηγώντας τον να πιστέψει ότι οι Γερμανοί τους περίμεναν. «Σκέφτηκα, Θεέ μου, είναι έτοιμοι για εμάς. Ξέρουν ότι φτάσαμε». Ωστόσο, μετά την απότομη προσγείωση, διαπίστωσε ότι δεν υπήρχαν πυρά, καθώς το κράνος του είχε πέσει πάνω στα μάτια του, προκαλώντας του στιγμιαία σύγχυση.
Τα έξι ανεμοπλάνα προσγειώθηκαν σιωπηλά, μόλις 30 μέτρα από τη γέφυρα Pegasus, υπό το φως του φεγγαριού. Παρά την επιτυχία της προσγείωσης, η αποστολή δεν ήταν χωρίς απώλειες. Ο Υπολοχαγός Ντεν Μπράδεριτζ, ο πρώτος Σύμμαχος που σκοτώθηκε την D-Day, πυροβολήθηκε θανάσιμα ενώ οδηγούσε την επίθεση στη γέφυρα. Η κόρη του, Μάργκαρετ, έμαθε την ιστορία του πατέρα της μόλις το 1984, όταν είδε μια φωτογραφία της ομάδας του σε εφημερίδα.
Υπεράσπιση των Γεφυρών
Οι άνδρες του Χάουαρντ κατέλαβαν τις γέφυρες μέσα σε λίγα λεπτά, εκμεταλλευόμενοι το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Ωστόσο, έπρεπε να τις υπερασπιστούν για ώρες μέχρι να φτάσουν οι ενισχύσεις από τη θάλασσα. Όταν γερμανικά τανκς επιτέθηκαν, ο Τσαρλς «Wagger» Θόρντον, κρυμμένος σε έναν φράχτη, χρησιμοποίησε το αντιαρματικό όπλο PIAT για να απωθήσει την επίθεση. «Αυτά τα PIAT δεν είναι αποτελεσματικά πέρα από 50 γιάρδες, οπότε πρέπει να περιμένεις στα 30-40 για να έχεις το καλύτερο αποτέλεσμα», είπε στο 60 Minutes. «Όσο πιο κοντά ερχόταν αυτό το τανκ, τόσο πιο πολύ ταραζόμουν. Τελικά, σκέφτηκα ‘αυτό ήταν’ και πυροβόλησα». Το βλήμα του βρήκε τον στόχο, καταστρέφοντας το τανκ.
Η Σημασία της Αποστολής
Η κατάληψη των γεφυρών ήταν κρίσιμη για την επιτυχία της D-Day. Εμπόδισε τις γερμανικές ενισχύσεις να φτάσουν στις παραλίες και εξασφάλισε μια οδό για την προώθηση των Συμμάχων. Η επιχείρηση ενίσχυσε το ηθικό και έδειξε την αποτελεσματικότητα των αερομεταφερόμενων δυνάμεων. Η D-Day, μέρος της ευρύτερης Operation Overlord, περιλάμβανε πάνω από 150.000 στρατιώτες από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τον Καναδά και άλλα συμμαχικά έθνη, με περισσότερα από 7.000 πλοία και 11.000 αεροσκάφη. Παρά την επιτυχία, το κόστος ήταν τεράστιο, με περίπου 10.300 Σύμμαχους να σκοτώνονται, να τραυματίζονται ή να αγνοούνται, εκ των οποίων 2.400 μόνο στην παραλία Ομάχα.
Προσωπικές Μαρτυρίες και Κληρονομιά
Η αφήγηση του Χάουαρντ αποτυπώνει τον φόβο και την αποφασιστικότητα των ανδρών που συμμετείχαν. Η στιγμή που το κράνος του κάλυψε τα μάτια του προσθέτει μια ανθρώπινη διάσταση στην ηρωική αποστολή. Σαράντα χρόνια αργότερα, το 1984, ο Χάουαρντ επανενώθηκε με την Τερέζ Γκοντρέ, ιδιοκτήτρια ενός καφέ κοντά στη γέφυρα, για να αποτίσουν φόρο τιμής στον Υπολοχαγό Μπράδεριτζ.
Οι βετεράνοι της D-Day, όπως ο Κεν Χέι, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε λίγες εβδομάδες αργότερα και πέρασε 10 μήνες ως αιχμάλωτος πολέμου, συνεχίζουν να μοιράζονται τις ιστορίες τους για να κρατήσουν ζωντανή τη μνήμη. Ο Χέι, στα 98 του, επισκέπτεται σχολεία για να διηγηθεί τις εμπειρίες του, τονίζοντας ότι «πρέπει να υπάρχει τρόπος, πέρα από τον πόλεμο, για να επιλύονται οι διαφορές».
Η αποστολή των ανεμοπλάνων της D-Day, υπό την ηγεσία του Τζον Χάουαρντ, ήταν μια από τις πιο τολμηρές επιχειρήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η επιτυχία της έθεσε τα θεμέλια για την απελευθέρωση της Ευρώπης, αλλά με βαρύ τίμημα. Οι ιστορίες των Χάουαρντ, Θόρντον και άλλων βετεράνων υπενθυμίζουν το θάρρος και τη θυσία που απαιτήθηκαν για να αλλάξει η πορεία της ιστορίας. Καθώς οι βετεράνοι της D-Day λιγοστεύουν, η κληρονομιά τους παραμένει ζωντανή μέσα από τις αφηγήσεις τους και τα μνημεία, όπως η γέφυρα Pegasus, που στέκουν ως φόρος τιμής στον ηρωισμό τους.
Πηγές: BBC, NPR, National WWII Museum, Library of Congress, National Archives
