Η Βουλγαρία προχωρά στην υιοθέτηση του Ευρώ, εν μέσω διχασμού του πληθυσμού

Η Βουλγαρία έλαβε την έγκριση από τις ευρωπαϊκές αρχές για να ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2026, αποτελώντας το 21ο κράτος-μέλος που υιοθετεί το κοινό νόμισμα. Ωστόσο, ο πληθυσμός της παραμένει βαθιά διχασμένος, με σημαντικές διαμαρτυρίες και σκεπτικισμό σχετικά με την απώλεια της εθνικής ταυτότητας και της οικονομικής αυτονομίας.

Έγκριση από την ΕΕ

Στις 4 Ιουνίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δημοσίευσαν θετικές εκθέσεις σύγκλισης, επιβεβαιώνοντας ότι η Βουλγαρία πληροί τα τέσσερα κριτήρια του Μάαστριχτ για την υιοθέτηση του ευρώ: σταθερότητα τιμών, δημοσιονομική πειθαρχία, σταθερότητα συναλλαγματικής ισοτιμίας και επιτόκια μακροπρόθεσμων ομολόγων.

Πληθωρισμός: Ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός της Βουλγαρίας για το 2024 ήταν 2,6%, ελαφρώς πάνω από το όριο του 2,53% (μέσος όρος των τριών καλύτερων επιδόσεων της ΕΕ συν 1,5%). Παρά την απόκλιση, η ΕΚΤ έκρινε τον πληθωρισμό «σχετικά χαμηλό» και σταθερό.
Δημοσιονομικό Έλλειμμα: Το έλλειμμα της Βουλγαρίας ήταν 3,0% του ΑΕΠ το 2024, με προβλέψεις για μείωση στο 2,8% το 2025, εντός του ορίου του 3%.
Δημόσιο Χρέος: Με χρέος 24,1% του ΑΕΠ το 2024 και προβλεπόμενο 25,1% το 2025, η Βουλγαρία βρίσκεται πολύ κάτω από το όριο του 60%.
Συναλλαγματική Ισοτιμία: Το βουλγαρικό λέβα είναι σταθερά συνδεδεμένο με το ευρώ από το 1999 σε ισοτιμία 1 EUR = 1,95583 BGN, εξασφαλίζοντας σταθερότητα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με επικεφαλής την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι «το ευρώ είναι απτό σύμβολο της ευρωπαϊκής δύναμης και ενότητας», ενώ ο Φίλιπ Λέιν της ΕΚΤ τόνισε ότι η Βουλγαρία είναι έτοιμη να γίνει το 21ο μέλος της ευρωζώνης. Η τελική έγκριση αναμένεται στις 8 Ιουλίου 2025, κατά τη συνεδρίαση του Ecofin, με την ισοτιμία μετατροπής να καθορίζεται οριστικά τον Ιούλιο.

Οικονομικές Προοπτικές

Η υιοθέτηση του ευρώ αναμένεται να ενισχύσει το εμπόριο της Βουλγαρίας με την ΕΕ, να μειώσει το κόστος συναλλαγών και να αυξήσει την επιρροή της στη λήψη αποφάσεων της ΕΚΤ. Με ΑΕΠ που αυξήθηκε κατά 2,7% το 2024, λόγω ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης, η Βουλγαρία προβλέπεται να διατηρήσει ανάπτυξη 2,4-2,5% το 2025 και 3% το 2026. Ωστόσο, η αύξηση του ΦΠΑ και η υψηλή μισθολογική ανάπτυξη ενδέχεται να ανεβάσουν τον πληθωρισμό στο 4,6% έως το τέλος του 2025, δημιουργώντας προκλήσεις.

Η Βουλγαρία, η φτωχότερη χώρα της ΕΕ, ελπίζει ότι η ένταξη στην ευρωζώνη θα μειώσει το χάσμα πλούτου με άλλα κράτη-μέλη. Η ένταξή της στη ζώνη Σένγκεν τον Ιανουάριο 2025 έχει ήδη διευκολύνει το εμπόριο και τον τουρισμό, με τις εισροές από τον τουρισμό να αναμένεται να βελτιώσουν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2025.

Διχασμός του Πληθυσμού

Παρά την έγκριση της ΕΕ, η κοινή γνώμη στη Βουλγαρία παραμένει διχασμένη. Σύμφωνα με έρευνα της Eurobarometer, το 71% των Βουλγάρων πιστεύει ότι η χώρα θα ενταχθεί στην ευρωζώνη εντός πέντε ετών, αλλά μόνο το 58% των κατοίκων μη ευρωζωνικών χωρών υποστηρίζει το ευρώ, με τη Βουλγαρία να υστερεί σε σχέση με τη Ρουμανία (77%) και την Ουγγαρία (76%). Το 50% των Βουλγάρων ανησυχεί για απώλεια οικονομικής αυτονομίας, ενώ το 55% θεωρεί ότι η υιοθέτηση του ευρώ θα διαβρώσει την εθνική ταυτότητα, με το 40% να συμφωνεί έντονα με αυτή την άποψη.

Η αντίθεση κλιμακώθηκε με διαδηλώσεις, ιδιαίτερα από το ακροδεξιό, φιλορωσικό κόμμα Αναγέννηση (Vazrazhdane). Στις 31 Μαΐου 2025, χιλιάδες διαδηλωτές, κυρίως υποστηρικτές της Αναγέννησης, συγκεντρώθηκαν στη Σόφια, κρατώντας βουλγαρικές και ρωσικές σημαίες, διαμαρτυρόμενοι κατά της «δικτατορίας των Βρυξελλών» και της απώλειας του λέβα, που θεωρείται σύμβολο εθνικής ταυτότητας από το 1880. Στις 22 Φεβρουαρίου 2025, διαδηλωτές επιχείρησαν να εισβάλουν στα γραφεία της ΕΕ στη Σόφια, με αποτέλεσμα συγκρούσεις με την αστυνομία και τραυματισμούς.

Ο Πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ, σε μια αμφιλεγόμενη κίνηση, πρότεινε δημοψήφισμα για την καθυστέρηση της ένταξης, αλλά η πρόταση απορρίφθηκε από το κοινοβούλιο ως αντισυνταγματική και αντίθετη με τη συνθήκη προσχώρησης της Βουλγαρίας στην ΕΕ.

Πολιτική Σταθερότητα και Προκλήσεις

Η πολιτική σταθερότητα παραμένει κρίσιμη για την επιτυχή ένταξη. Η κυβέρνηση συνασπισμού, υπό την ηγεσία του GERB και του πρωθυπουργού Ρόσεν Ζελιάζκοφ, υποστηρίζει την υιοθέτηση του ευρώ, αλλά οι εταίροι του συνασπισμού, όπως το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και το «Υπάρχει Τέτοιος Λαός», έχουν εκφράσει επιφυλάξεις. Η έλλειψη εκστρατείας ενημέρωσης για τα οφέλη του ευρώ έχει επιδεινώσει τη δυσπιστία του κοινού, ενώ η Αναγέννηση εκμεταλλεύεται την παραπληροφόρηση για να τροφοδοτήσει τις διαμαρτυρίες.

Επιπρόσθετα, η Βουλγαρία αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως το υψηλό ποσοστό φτώχειας (30,3% του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού) και τις συνεχιζόμενες ανησυχίες για διαφθορά και κράτος δικαίου. Η ΕΚΤ προειδοποίησε ότι η Βουλγαρία πρέπει να εφαρμόσει «κατάλληλες πολιτικές» για να αποφύγει την απώλεια ανταγωνιστικότητας και τη συσσώρευση μακροοικονομικών ανισορροπιών.

Μετάβαση και Προετοιμασίες

Η μετάβαση στο ευρώ θα ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου 2026, χωρίς μεταβατική περίοδο, αν και οι πληρωμές σε λέβα θα επιτρέπονται για έναν μήνα. Οι λιανοπωλητές θα πρέπει να εμφανίζουν τιμές τόσο σε λέβα όσο και σε ευρώ για 12 μήνες μετά την εισαγωγή, ενώ τα ΑΤΜ θα διανέμουν μόνο ευρώ. Η Εθνική Τράπεζα της Βουλγαρίας έχει ολοκληρώσει τα σχέδια για τα βουλγαρικά κέρματα ευρώ, με την κοπή να ξεκινά μετά την έγκριση του Συμβουλίου της ΕΕ.

Η ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη αποτελεί ορόσημο για την ευρωπαϊκή της ολοκλήρωση, μετά την είσοδό της στη Σένγκεν. Ωστόσο, ο διχασμός του πληθυσμού, οι διαμαρτυρίες και οι πολιτικές αβεβαιότητες αποτελούν σημαντικά εμπόδια. Η επιτυχία της μετάβασης θα εξαρτηθεί από την ικανότητα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει την παραπληροφόρηση, να εξασφαλίσει πολιτική σταθερότητα και να πείσει τους πολίτες για τα οφέλη του ευρώ.

Πηγές: Le Monde, Reuters, Novinite, Euractiv, Politico, Wikipedia, Fiscal Solutions, Bloomberg, Balkan Insight, Financial Times, BTA