Oxfam: Φορολογήστε τους πολύ πλούσιους

Στην μεγάλη αύξηση των ανισοτήτων και σε τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτή να μετριαστεί αναφέρεται η τελευταία έκθεση της Oxfam.

Όπως επισημαίνει: «Ζούμε μια πρωτόγνωρη στιγμή πολλαπλών κρίσεων. Δεκάδες εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι είναι αντιμέτωποι με την πείνα. Εκατοντάδες εκατομμύρια ακόμη αντιμετωπίζουν αφόρητες αυξήσεις στο κόστος των βασικών αγαθών ή στη θέρμανση των σπιτιών τους.

Η κλιματική κρίση ακρωτηριάζει τις οικονομίες και η ξηρασία, οι κυκλώνες και οι πλημμύρες αναγκάζουν τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Εκατομμύρια εξακολουθούν να επηρεάζονται από τον COVID-19, ο οποίος έχει ήδη στοιχίσει τη ζωή σε πάνω από 20 εκατομμύρια ανθρώπους.

Η φτώχεια έχει αυξηθεί για πρώτη φορά σε 25 χρόνια. Ταυτόχρονα, όλες αυτές οι πολλαπλές κρίσεις έχουν νικητές. Οι πλουσιότεροι έχουν γίνει δραματικά πλουσιότεροι και τα εταιρικά κέρδη έχουν φτάσει σε υψηλά ρεκόρ, οδηγώντας στην έκρηξη της ανισότητας».

Η νέα έκθεση της Oxfam εστιάζει στο πώς η φορολόγηση των πλουσίων είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση αυτής της άνευ προηγουμένου πολλαπλής κρίσης και της εκτοξευόμενης ανισότητας. Η έκθεση διερευνά πώς, στην πρόσφατη ιστορία, η φορολογία των πλουσιότερων ήταν πολύ υψηλότερη, πώς η συζήτηση για τη φορολόγηση των πλουσίων και την υποχρέωση των δισεκατομμυριούχων να πληρώσουν το μερίδιο τους είναι εξαιρετικά δημοφιλής και πώς η φορολόγηση των πλουσίων ανακτά την εξουσία των ελίτ και μειώνει όχι μόνο την οικονομική ανισότητα, αλλά και τις φυλετικές, έμφυλες και αποικιακές ανισότητες.

Η έκθεση καθορίζει πόσο φόρο πρέπει να πληρώσουν οι πλουσιότεροι και τους χειροπιαστούς, δοκιμασμένους τρόπους με τους οποίους οι κυβερνήσεις μπορούν να αυξήσουν αυτή τη φορολογία. Μας δείχνει πώς η φορολόγηση των πλουσίων μπορεί να μας οδηγήσει ξεκάθαρα σε έναν πιο ισότιμο, βιώσιμο κόσμο απαλλαγμένο από τη φτώχεια.

Μια εποχή κρίσης που προκαλεί τεράστια δεινά για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας

Καθώς δισεκατομμυριούχοι, ηγέτες κυβερνήσεων και στελέχη επιχειρήσεων ετοιμάζονται για τη σύνοδο στο Νταβός της Ελβετίας, ο κόσμος αντιμετωπίζει ένα δραματικό, επικίνδυνο και καταστροφικό σύνολο ταυτόχρονων κρίσεων. 

Το 2022, η Παγκόσμια Τράπεζα ανακοίνωσε ότι θα αποτύχουμε να επιτύχουμε τον στόχο του τερματισμού της ακραίας φτώχειας έως το 2030 και ότι «η παγκόσμια πρόοδος στη μείωση της ακραίας φτώχειας έχει σταματήσει», εν μέσω, όπως είπε, πιθανόν να είναι η μεγαλύτερη αύξηση σε παγκόσμια ανισότητα και η μεγαλύτερη οπισθοδρόμηση στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας φτώχειας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Το ΔΝΤ προβλέπει ότι το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομίας θα βρίσκεται σε ύφεση το 2023. Για πρώτη φορά, το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) διαπίστωσε ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη μειώνεται σε εννέα στις 10 χώρες. Η ανάλυση της Oxfam δείχνει ότι τουλάχιστον 1,7 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι παγκοσμίως θα έβλεπαν τον πληθωρισμό να ξεπερνά τους μισθούς τους το 2022.

Ολόκληρα έθνη αντιμετωπίζουν χρεοκοπία, με τις πληρωμές του χρέους να είναι εκτός ελέγχου. Οι φτωχότερες χώρες ξοδεύουν τέσσερις φορές περισσότερα για την αποπληρωμή των χρεών –συχνά σε ληστρικούς, πλούσιους, ιδιώτες δανειστές– παρά για την υγειονομική περίθαλψη.

Πολλοί σχεδιάζουν επίσης βίαιες περικοπές δαπανών. Η Oxfam έχει υπολογίσει ότι τα επόμενα πέντε χρόνια, τα τρία τέταρτα των κυβερνήσεων σχεδιάζουν να μειώσουν τις δαπάνες, με τις περικοπές να ανέρχονται συνολικά σε 7,8 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Μια εποχή κρίσης που δημιουργεί τεράστιες περιουσίες για λίγους

Εν τω μεταξύ, η κλίμακα του πλούτου που συσσωρεύεται από όσους βρίσκονται στην κορυφή, ήδη σε επίπεδα ρεκόρ, έχει επιταχυνθεί. Η παγκόσμια κρίση σε πολλά επίπεδα έχει φέρει τεράστιο νέο πλούτο σε μια πολύ μικρή ελίτ. Τα τελευταία 10 χρόνια, το πλουσιότερο 1% της ανθρωπότητας έχει κατακτήσει περισσότερο από το μισό του νέου παγκόσμιου πλούτου. Από το 2020, σύμφωνα με την ανάλυση της Oxfam επί των δεδομένων της Credit Suisse, αυτή η αρπαγή πλούτου από τους πιο πλούσιους έχει επιταχυνθεί και το 1% των πλουσιότερων έχει στην κατοχή του σχεδόν τα δύο τρίτα του νέου πλούτου. Αυτό είναι έξι φορές περισσότερο από το κατώτατο 90% της ανθρωπότητας.

Από το 2020, για κάθε δολάριο νέου παγκόσμιου πλούτου που αποκτά κάποιος στο χαμηλότερο 90%, ένας από τους δισεκατομμυριούχους του κόσμου έχει κερδίσει 1,7 εκατομμύρια δολάρια.

Οι δισεκατομμυριούχοι έχουν καταγράψει τεράστια κέρδη κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Μια ροή δημόσιου χρήματος που διοχετεύθηκε στην οικονομία από τις πλούσιες χώρες, η οποία ήταν απαραίτητη για τη στήριξη των πληθυσμών τους, ανέβασε επίσης τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και τον πλούτο στην κορυφή. Αυτό σήμαινε ότι ελλείψει προοδευτικής φορολογίας, οι πολύ πλούσιοι έβαλαν στην τσέπη περιουσίες άνευ προηγουμένου.

Αν και οι περιουσίες των δισεκατομμυριούχων έχουν μειωθεί ελαφρώς από την κορύφωσή τους το 2021, παραμένουν τρισεκατομμύρια δολάρια υψηλότερα από ό,τι πριν από την πανδημία. 

Η τρέχουσα κρίση κόστους ζωής, με τις αυξανόμενες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, δημιουργεί επίσης δραματικά κέρδη για πολλούς στην κορυφή. Οι εταιρείες τροφίμων και ενέργειας βλέπουν κέρδη ρεκόρ και πραγματοποιούν πληρωμές ρεκόρ στους πλούσιους μετόχους και τους δισεκατομμυριούχους ιδιοκτήτες τους. Το κέρδος εταιρικών τιμών οδηγεί σε τουλάχιστον το 50% του πληθωρισμού στην Αυστραλία, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.

Στρατηγικό εργαλείο η φορολόγηση των πλουσίων

Η μεγαλύτερη φορολόγηση των πλουσίων και των επιχειρήσεων είναι η πόρτα εξόδου από τη σημερινή κρίση σε πολλαπλά επίπεδα, σύμφωνα με την Oxfam, που κρίνει ότι μπορεί να αποτρέψει τη λιτότητα, να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση του πληθωρισμού και των υψηλότερων τιμών και να αποφύγει την περιττή σκληρότητα της μαζικής εξαθλίωσης και της πείνας.

Η μεγαλύτερη φορολόγηση αποτελεί προϋπόθεση για επιτυχημένες, στρατηγικές κυβερνήσεις, παρέχοντάς τους τους πόρους για να επενδύσουν στην καθολική υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση, και εντέλει πιο ευτυχισμένες, πιο υγιείς κοινωνίες, στην καινοτομία, στην έρευνα και στην ανάπτυξη, αλλά και στη μετάβαση στις πράσινες οικονομίες και τον τερματισμό της κλιματικής καταστροφής.

Μαζί με το Ινστιτούτο Πολιτικών Μελετών, τους Patriotic Millionaires και την Fight Inequality Alliance, η Oxfam χρησιμοποίησε δεδομένα από το Wealth-X και το Forbes για να υπολογίσει ότι ένας φόρος περιουσίας 2% στους εκατομμυριούχους, 3% σε όσους έχουν περιουσία άνω των 50 εκατομμυρίων δολαρίων και 5% στους δισεκατομμυριούχους του κόσμου θα συγκέντρωνε 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Αυτό θα ήταν αρκετό για να βγάλει 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια. Επιπλέον, θα μπορούσε να καλύψει το κενό χρηματοδότησης για έκτακτες ανάγκες.

Ο ΟΗΕ απευθύνει εκκλήσεις και χρηματοδοτεί ένα παγκόσμιο σχέδιο για τον τερματισμό της πείνας. Πέρα από αυτό, ο φόρος θα μπορούσε να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της απώλειας και της ζημίας που προκαλείται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος από την κλιματική κρίση και να προσφέρει καθολική υγειονομική περίθαλψη και κοινωνική προστασία για όλους τους πολίτες των χωρών χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος ( 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι).

Η άμεση φορολόγηση των πολύ πλούσιων μειώνει τον αριθμό και τον πλούτο των πλουσιότερων, δημιουργώντας πιο ισότιμες κοινωνίες και αποτρέποντας την εμφάνιση ισχυρών, ακαταλόγιστων και ημι-αριστοκρατικών ελίτ. Μειώνει επίσης τις διαβρωτικές κοινωνικές ανισότητες.

Σε προηγούμενες στιγμές παγκόσμιας κρίσης υπήρξαν αυξήσεις στη φορολογία των πλουσιότερων, στο πνεύμα της αλληλεγγύης.

Δυστυχώς, αυτό δεν συνέβη κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της πανδημίας, παρατηρεί η έκθεση της Oxfam. Αντίθετα, το 95% των χωρών είτε δεν αύξησαν, είτε μείωσαν τους φόρους στους πλούσιους και τις εταιρείες.

«Ώρα να φορολογήσουμε τους πλούσιους»

Η μεγαλύτερη φορολόγηση των πλουσίων δεν είναι η μόνη απάντηση στην κρίση της ανισότητας, αλλά είναι ένα θεμελιώδες μέρος της, τονίζει η έκθεση και επισημαίνει πως είναι καιρός οι κυβερνήσεις να αποτινάξουν την αποτυχημένη ιδεολογία δεκαετιών και την επιρροή της πλούσιας ελίτ και να κάνουν το σωστό: να φορολογήσουν τους πλούσιους.

Τα έσοδα θα μπορούσαν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για την οικοδόμηση ενός δικαιότερου, πιο ισότιμου και βιώσιμου μέλλοντος για όλους μας, συμπληρώνει.

Τα τέσσερα βήματα που προτείνει η Oxfam για ένα πιο ισότιμο κόσμο είναι τα εξής:

1. Εισαγωγή εφάπαξ φόρου αλληλεγγύης και φόρου απροσδόκητου εταιρικού κέρδους, καθώς και πολύ υψηλότερων φόρων στις πληρωμές μερισμάτων για να σταματήσει το κέρδος από την κρίση.

2. Μόνιμη αύξηση των φόρων στο πλουσιότερο 1%, για παράδειγμα στο 60% τουλάχιστον του εισοδήματός τους από εργασία και κεφάλαιο, με υψηλότερους συντελεστές για τους πολυεκατομμυριούχους και τους δισεκατομμυριούχους.

3. Φορολόγηση του πλούτου των πολύ πλούσιων με συντελεστές αρκετά υψηλούς ώστε να μειωθεί συστηματικά ο ακραίος πλούτος και να μειωθεί η συγκέντρωση εξουσίας και η ανισότητα.

4. Χρήση των εσόδων από αυτούς τους φόρους για αύξηση των κρατικών δαπανών σε τομείς που καταστρέφουν την ανισότητα, όπως η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση και η επισιτιστική ασφάλεια, και χρηματοδότηση της δίκαιης μετάβασης σε έναν κόσμο χαμηλών εκπομπών άνθρακα.