Δικαιώματα ιδιοκτητών ακινήτων και φορολογικές προκλήσεις στην Ελλάδα

Η ιδιοκτησία ακινήτων στην Ελλάδα αποτελεί ένα θεμελιώδες δικαίωμα, κατοχυρωμένο τόσο από το Σύνταγμα όσο και από διεθνείς συμβάσεις, ωστόσο οι ιδιοκτήτες αντιμετωπίζουν πολλαπλές προκλήσεις, ιδιαίτερα στον τομέα της φορολογίας. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), ως ο κύριος εκπρόσωπος των ιδιοκτητών, έχει αναδείξει αυτά τα ζητήματα μέσα από πρόσφατες εκδηλώσεις, όπως το 42ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιδιοκτητών Ακινήτων, που πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2025 στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ).

Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στα δικαιώματα των ιδιοκτητών, τις υπέρογκες φορολογικές επιβαρύνσεις και τις γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες, ενώ προτάθηκαν λύσεις για την αποκατάσταση της ισορροπίας στην αγορά ακινήτων και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

Η Φορολογία ως Κύρια Πρόκληση

Ένα από τα κεντρικά θέματα που απασχόλησαν το πρόσφατο συνέδριο της ΠΟΜΙΔΑ ήταν η υψηλή φορολογία των ακινήτων, η οποία, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ομοσπονδίας, αποτελεί τη βασική αιτία της κρίσης στέγης στην Ελλάδα. Ο Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), παρά τις μειώσεις που έχουν εφαρμοστεί τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί να επιβαρύνει δυσανάλογα τους ιδιοκτήτες, ιδιαίτερα αυτούς με κενά ή μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα. Στο συνέδριο τονίστηκε ότι η έλλειψη φορολογικών ελαφρύνσεων για τέτοιες περιπτώσεις οδηγεί σε οικονομική ασφυξία, καθώς οι ιδιοκτήτες καλούνται να πληρώσουν φόρους χωρίς να έχουν αντίστοιχα έσοδα από τα ακίνητά τους.

Επιπλέον, η φορολογία των διατηρητέων κτιρίων αποτέλεσε ξεχωριστό σημείο συζήτησης. Οι ιδιοκτήτες αυτών των ακινήτων αντιμετωπίζουν υψηλό κόστος συντήρησης και αποκατάστασης, χωρίς να υπάρχουν επαρκή κίνητρα ή επιδοτήσεις. Η ΠΟΜΙΔΑ υπογράμμισε ότι η υφιστάμενη πολιτική αποθαρρύνει τη διατήρηση αυτού του σημαντικού τμήματος της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς οι ιδιοκτήτες αδυνατούν να ανταποκριθούν στις οικονομικές απαιτήσεις.

Δικαιώματα και Γραφειοκρατικές Δυσκολίες

Πέρα από τη φορολογία, οι ιδιοκτήτες ακινήτων αντιμετωπίζουν σοβαρές γραφειοκρατικές προκλήσεις που παραβιάζουν τα δικαιώματά τους. Στο συνέδριο αναφέρθηκε η καθυστέρηση στην επίλυση του ιδιοκτησιακού ζητήματος των εκτός σχεδίου ακινήτων και η αργή πρόοδος στους δασικούς χάρτες. Η ΠΟΜΙΔΑ κατήγγειλε ότι οι αρμόδιες επιτροπές αντιρρήσεων δεν έχουν ακόμη συσταθεί ή δεν λειτουργούν αποτελεσματικά, αφήνοντας χιλιάδες ιδιοκτήτες σε νομική αβεβαιότητα. Αυτό το πρόβλημα συνδέεται άμεσα με την αναγνώριση των ιδιωτικών δικαιωμάτων, ένα ζήτημα που η ομοσπονδία θεωρεί αδιαπραγμάτευτο.

Επιπρόσθετα, η σχέση των ιδιοκτητών με την Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΟΤΑ) παραμένει προβληματική. Οι ιδιοκτήτες υποχρεούνται να δηλώνουν τα κενά ακίνητα για να απαλλαγούν από τα δημοτικά τέλη καθαριότητας και φωτισμού, μια διαδικασία που θεωρείται περιττή και χρονοβόρα. Επιπλέον, η εικοσαετής παραγραφή των οφειλών προς τους ΟΤΑ, σε αντίθεση με την πενταετή παραγραφή των φορολογικών αξιώσεων του Δημοσίου, δημιουργεί δυσβάσταχτες αναδρομικές επιβαρύνσεις, συχνά με υπέρογκα πρόστιμα.

Οι Προτάσεις της ΠΟΜΙΔΑ για Επίλυση

Η ΠΟΜΙΔΑ, στο πλαίσιο του συνεδρίου, παρουσίασε μια σειρά από προτάσεις για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων. Πρώτον, ζήτησε την επαναφορά της μείωσης κατά 20% της φορολογητέας αξίας των κενών και μη ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων, τόσο για φυσικά όσο και για νομικά πρόσωπα, ως μέτρο αποκατάστασης της φορολογικής δικαιοσύνης. Επιπλέον, πρότεινε τη θέσπιση φορολογικών ελαφρύνσεων και επιδοτήσεων για τους ιδιοκτήτες διατηρητέων κτιρίων, καθώς και τη λειτουργία της μεταφοράς συντελεστή δόμησης, ώστε να διευκολυνθεί η συντήρησή τους.

Στον τομέα της γραφειοκρατίας, η ομοσπονδία ζήτησε την κατάργηση της υποχρέωσης δήλωσης των κενών ακινήτων, προτείνοντας την αυτόματη απαλλαγή από τα δημοτικά τέλη από τη στιγμή της διακοπής της ηλεκτροδότησης. Παράλληλα, τόνισε την ανάγκη να μειωθεί η παραγραφή των οφειλών προς τους ΟΤΑ σε πέντε χρόνια και να τεθεί ανώτατο όριο προστίμων στο 50% του κυρίως τέλους, ώστε οι ιδιοκτήτες να μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Για τα εκτός σχεδίου ακίνητα και τους δασικούς χάρτες, η ΠΟΜΙΔΑ απαίτησε την άμεση σύσταση και λειτουργία των επιτροπών αντιρρήσεων, καθώς και τη νομοθετική επίλυση του ιδιοκτησιακού με βάση προηγούμενα επιτυχημένα μοντέλα.

Η Σημασία της Κοινωνικής Ισορροπίας

Ένα ακόμη σημείο που αναδείχθηκε στο συνέδριο ήταν η ανάγκη για ισορροπία μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών. Η ΠΟΜΙΔΑ υπογράμμισε ότι η υπερφορολόγηση των ιδιοκτητών οδηγεί σε αύξηση των ενοικίων, επιδεινώνοντας την κρίση στέγης και πλήττοντας τους ενοικιαστές. Οι προτάσεις της ομοσπονδίας αποσκοπούν όχι μόνο στην προστασία των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών, αλλά και στη δημιουργία ενός πλαισίου που θα εξασφαλίζει προσιτή στέγαση για όλους. Η συμμετοχή εκπροσώπων της κυβέρνησης, όπως οι υπουργοί Κωστής Χατζηδάκης και Θεόδωρος Σκυλακάκης, στο συνέδριο, έδειξε τη διάθεση για διάλογο, με ανακοινώσεις για 15 μέτρα στήριξης της αγοράς ακινήτων, αν και η ΠΟΜΙΔΑ επιμένει ότι χρειάζονται πιο τολμηρές αποφάσεις.

Συμπέρασμα

Τα δικαιώματα των ιδιοκτητών ακινήτων στην Ελλάδα βρίσκονται υπό πίεση από τη βαριά φορολογία και τις γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες, όπως φάνηκε στις πρόσφατες εκδηλώσεις της ΠΟΜΙΔΑ. Οι προτάσεις της ομοσπονδίας για τη μείωση των φορολογικών βαρών, την απλοποίηση των διαδικασιών και την ενίσχυση της θεσμικής προστασίας αποτελούν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Η επιτυχία αυτών των μέτρων θα κριθεί από τη βούληση της κυβέρνησης να υιοθετήσει ρεαλιστικές λύσεις, που όχι μόνο θα ανακουφίσουν τους ιδιοκτήτες, αλλά θα συμβάλουν και στη συνολική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.