Για μια νέα πραγματολογική αφήγηση.

*Του Μαυροζαχαράκη Μανόλη – Κοινωνιολόγου –Πολιτικού Επιστήμονα

Το μεγάλο παιχνίδι για την σωτηρία του ευρώ γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο. Μέχρι πρότινος ανταγωνίζονταν οι κυβερνήσεις οι κεντρικές τράπεζες, τα χρηματιστήρια, οι ιδιωτικές τράπεζες και οι οίκοι αξιολόγησης μεταξύ τους στο παιχνίδι ισχύος.

Μετά τις πρόσφατες εκλογές στην Ελλάδα ωστόσο προστέθηκε ένας επιπλέον παράγοντας ισχύος. Οι Πολίτες.
Στην πραγματικότητα, αυτό δεν πρέπει να εκπλήσσει σε μια δημοκρατικά συγκροτημένη Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι εκλογές στην Ελλάδα όμως έδειξαν ότι η σημερινή στρατηγική για την διάσωση του ευρώ έρχεται αντιμέτωπη με σαφή όρια.
Μέχρι στιγμής, η στρατηγική των Ευρωπαίων κατά της κρίσης στράφηκε μονομερώς προς την σκληρή λιτότητα σε συνδυασμό με την υπολανθάνουσα απειλή της απόσυρσης της στήριξης από τις χώρες του Νότου και κυρίως την Ελλάδα που αντιμετωπίζουν οξύ δημοσιονομικό πρόβλημα.
Εντούτοις όπου και όταν προέκυψε ζωτική ανάφλεξη της κρίσης χορηγήθηκαν νέα δάνεια παρά τις απειλές. Αυτή η στρατηγική θεωρήθηκε σωστή για να ανταπεξέλθουν οι ιθύνουσες ευρωπαϊκές αρχές απέναντι στο διαπραγματευτικό παζάρι μεταξύ των κρατών μελών.
Υπάρχει μονάχα ένα κόλλημα στην όλη διαδικασία. Δεν είναι δυνατόν με πολιτικές στραγγαλισμού να κερδηθεί η συναίνεση των πολιτών ούτε στην Ελλάδα ,ούτε πουθενά αλλού.

Αντίθετα η οικονομική κρίση μετασχηματίζεται πραγματικά σε μια πολιτική κρίση που τροφοδοτεί ακραία πολιτικά σχήματα τύπου Χρυσής Αυγής.
Αυτό συμβαίνει επειδή η ταχεία ανάκαμψη από την κρίση – ένα σενάριο, στο οποίο ήλπιζαν οι αρχικά οι «Ευρωπαϊκοί Θεσμοί», το ΔΝΤ και οι κυβερνήσεις – για την πλειοψηφία των χωρών της ζώνης του ευρώ παραμένει μια ψευδαίσθηση.
Μόνο η Γερμανία και μερικές μικρές χώρες μπόρεσαν να μετά το τέλος της μεγάλης ύφεσης του 2010, να πετύχουν μια σχετική ανάκαμψη.

Σε άλλες χώρες απεναντίας όπως η Ελλάδα απλώθηκε επικίνδυνα η εικόνα της μαζικής απογοήτευσης..
Η Ελλάδα, έχει χάσει από την έναρξη της κρίσης τουλάχιστον 25 % του ΑΕΠ της δηλαδή το ένα τέταρτο της ευημερίας της, και κινδυνεύει να χάσει μισή γενιά ανέργων νέων.
Επιπλέον η χώρα παρά την τεράστια μείωση μισθών και παρά τις πολυδιαφημισμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν κέρδισε σε ανταγωνιστικότητα. Το πλεόνασμα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών που παρατηρήθηκε για το 2014 οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην εσωτερική υποτίμηση, δηλαδή στην μείωση της αγοραστικής δύναμης και επομένως στην μείωση των εισαγωγών. Όχι όμως στην αύξηση των εξαγωγών.
Μπορεί τα μέτρα που θεσπίστηκαν στα διάφορα μνημόνια να επιβλήθηκαν και στην νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μέσα από μια διαπραγμάτευση άνισων συσχετισμών και όρων , αυτό όμως συνιστά αποκλειστικά μια επισφράγιση των όρων ηγεμονίας στην Ευρώπη και όχι μια βελτίωση των προϋποθέσεων εξόδου της Ελλάδας από το δημοσιονομικό αδιέξοδο.
Σίγουρα η Γερμανία για άλλη μια φορά επιβλήθηκε και ασφαλώς η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αφενός υπερεκτίμησε τις δυνάμεις της ενώ αφετέρου δεν διέθετε ούτε προγραμματική προετοιμασία αλλά ούτε πραγματική βούληση να αλλάξει οριστικά τους όρους του παιχνιδιού .
Κατά συνέπεια τα επόμενα χρόνια θα είναι δύσκολα.

Το πολιτικό αποτέλεσμα της ακολουθούμενης στρατηγικής οδηγεί σε μια ολισθηρή πορεία όλες τις χώρες του Νότου αφού στο εσωτερικό τους παγιώνεται σε μια μόνιμη κρίση η πόλωση του πολιτικού τοπίου και του κοινωνικού χώρου.
Η ελληνική κοινωνία χάνει οριστικά αυτό που ονομάζεται μεσαίος χώρος και συνήθως ενσαρκώνεται από τα μικροαστικά στρώματα.
Στο πολιτικό πεδίο διαφαίνονται μόνο δύο ισχυροί πόλοι , (άκρα) δεξιά και (άκρα) αριστερά..
Καθώς ο αριθμός των χαμένων της κρίσης συνεχώς αυξάνεται η ελπίδα για μια ουσιαστική πολιτική σύνθεση μιας κοινά αποδεκτής ευρωπαϊκής γραμμής συνεργασίας που θα υπόσχεται ένα καλύτερο μέλλον χάνεται.
Είναι σχεδόν σίγουρο ότι και επόμενες εκλογές σε άλλες χώρες της ευρωζώνης θα αναγκάσουν κυβερνήσεις λιτότητας να εγκαταλείψουν την εξουσία.
Αυτή είναι άλλωστε μια φυσιολογική αντίδραση σε περιόδους συλλογικής απογοήτευσης.
Αλλά τι θα συμβεί στις επόμενες εκλογές όταν οι πολίτες συνειδητοποιήσουν ότι και η διάδοχη κυβέρνηση που ανέλαβε της εξουσία δεν έφερε παρά ελάχιστες βελτιώσεις ;

Τότε θα γίνουν πραγματικά ορατές οι επικίνδυνες ρωγμές στα θεμέλια των Δημοκρατιών της Ευρώπης και ειδικά της Ελλάδας, όπου ή άκρα δεξιά ενισχύεται με δυσανάλογη ταχύτητα .
Το πολιτικό πεδίο προς τα αριστερά. μετά από μια περίοδο ραγδαίας αυξητικής
τάσης θα κινδυνέψει να συρρικνωθεί αν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αποτύχει..
Ο αριστερός χώρος πληρώνει από τώρα ακριβά ότι ανήλθε στην εξουσία τροφοδοτούμενος σχεδόν αποκλειστικά μέσα από το διογκούμενο κύμα οργής και διαμαρτυρίας και όχι μέσα από μια θετική, καινοτόμα και ολοκληρωμένη αφήγηση για ένα καλύτερο αύριο.

Η προβληματική ιδεολογική προβολή της σημερινής κυβέρνησης φαίνεται άλλωστε από το γεγονός αυτοαποκαλείται ευρωπαϊκή με αστερίσκους και δεν έχει ακόμα αναδείξει στην πράξη ποιες πτυχές της Ευρώπης επιθυμεί και ποιες από απορρίπτει .
Σίγουρα είναι υπερβολικό να παραλληλίζει κανείς το πολιτικό σκηνικό της χώρας μας με αυτό της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης στην τελική της φάση. Ο παραλληλισμός ωστόσο είναι ήδη πολύ δόκιμος.
Μια παραπάνω λοιπόν επείγει να τεθεί το ερώτημα εάν υπάρχουν τρόποι διεξόδου από την καταστροφική οικονομική λογική πού εφαρμόζεται σήμερα.
Η διαπίστωση ότι πολλές χώρες εδώ και καιρό ζούσαν πέρα από τις δυνατότητές τους με αποτέλεσμα σήμερα να έχει σκάσει η φούσκα της “εισοδηματικής ευμάρειας ” των δανεικών δεν προσφέρει κάποια παρηγοριά στους ηττημένους της σημερινής κρίσης.
Αντί να βυθίζεται όλο βαθύτερα στην ύφεση, η Ευρώπη θα πρέπει να ανοίξει την δικαιολογημένη ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.

Αυτό απαιτεί τρία πράγματα:
Πρώτον, ένα κοινό σχέδιο απόσβεσης των χρεών για τις χώρες της ευρωζώνης, το οποίο θα άνοιγε άμεσα κάποια δημοσιονομικά περιθώρια στους εθνικούς προϋπολογισμούς. Δεύτερον, μια στρατηγική ανάπτυξης μες γνώμονα την προσφορά η οποίο θα θέσει στο επίκεντρο την εκπαίδευση και την επιχειρηματικότητα , προκειμένου να ενισχυθεί αποτελεσματικά η οικονομία.
Τρίτον, μια κοινή αφήγηση για τη δημιουργία ενός εφικτού κοινού μέλλοντος υπό συνθήκες ειρήνης και ευημερίας. Το όραμα αυτό θα βοηθήσει όλους μας να υπερβούμε την σημερινή ζοφερή πραγματικότητα.
Επειδή αυτή η αφήγηση δεν είναι ακόμη διαθέσιμη, υπάρχει ακόμα το ενδεχόμενο μετά από κάποιο ατυχές γεγονός η Ελλάδα να αποβληθεί από το ευρώ – και, κατά συνέπεια, η νομισματική ένωση να καταρρεύσει από τα άκρα της .
Οι συνέπειες είναι δύσκολο να προβλεφθούν , με βεβαιότητα, ασφαλώς θα είναι αρνητικές και για τη Γερμανία.
Αυτό θα ήταν ένα τραγελαφικό αποτέλεσμα – με δεδομένο το γεγονός ότι η χώρα μας έχει επί 5 χρόνια τεθεί στον γύψο για να επιδοτηθεί με εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για βοήθεια και για ελάφρυνση του χρέους.
Εάν υπήρχε ένα κοινό είναι στην Ευρώπη κανείς δεν θα ξόδευε δευτερόλεπτο σε τέτοιες σκέψεις. Θα ήταν σαν να αποβάλλουν οι ΗΠΑ την Μασαχουσέτη.

Εξ ου η Ευρώπη θα πρέπει να προωθήσει μια δημοσιονομική σταθεροποίηση, που θα τάσσεται ξεκάθαρα με την πραγματική σύγκλιση, αντί να δημιουργεί περαιτέρω αποκλίσεις σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο και που να είναι βιώσιμη σε μέσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Όχι στην λιτότητα που αγνοεί τον οικονομικό κύκλο και τιμωρεί για αμαρτίες του παρελθόντος
Όμως και εμείς από την πλευρά μας θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε διαπαντός μέχρι που μπορούμε και θέλουμε να ακολουθήσουμε την Ευρώπη.

Εάν αυτή μας εξυπηρετεί ως δεξαμενή επιδοτήσεων και δανείων άντε και ως προορισμός για κανένα ταξίδι τότε έχουμε μια πολύ ρηχή προσέγγιση απέναντι στην Ευρώπη.
Εάν όμως τη αντιληφθούμε ως κοινό ιστορικό και πολιτισμικό τόπο τα πράγματα αλλάζουνε. Υπάρχει ένα τεράστιο μεταρρυθμιστικό κενό που αφορά τον εξευρωπαϊσμό της χώρας μας και δεν έχει δημοσιονομικό κόστος. Αυτό το μεταρρυθμιστικό κενό μπορεί να μετασχηματιστεί σε μια νέα πραγματολογική αφήγηση των προοδευτικών δυνάμεων της χώρας και της αριστεράς. Υπάρχει βούληση;